تطابق ضخامت لوله و اتصالات

اتصال لوله به سایر تجهیزات و اجزای لوله کشی می تواند به سه روش جوشی (Butt weld) ، رزوه ای (Threade) و یا سوکتی (Socket weld) صورت گیرد. معمولا برای سایزهای کوچکتر و مساوی 4 اینچ از اتصالات رزوه ای و سوکتی و برای سایزهای بالای این مقدار از اتصالا جوشی استفاده می شود.

اتصالات دنده ای (Threaded fitting)

از این نوع اتصالات همانطور که گفته شد در سایزهای بالا و فشار کاری بالا استفاده نمی شود. در اتصالات دنده ای معمولا قسمت نری (داخل رونده) بصورت مستقیم و قسمت مادگی را بصورت شیب دار رزوه می کنند که این عمل باعث اتصال محکم بین نری و مادگی می شود.
از اتصالات دنده ای در مواقعی که خورندگی شدید، شوک و ارتعاش وجود دارد نمی توان استفاده کرد و بیشتر در در یوتیلیتی های ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
استاندارد ساخت اتصالات دنده ای و ساکت ولد براساس ASME B16.11 می باشد.

اتصالات سوکتی (Socket Weld)

اتصالات سوکتی (ساکت-ولد) نیز همانند اتصالات رزوه در سایزهای کوچک و تا 4 اینچ بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. در  این اتصالات مدل جوشکاری بصورت ساکت ولد بوده و آرایش انتهایی این اتصالات بصورت P.E می باشد.
مزایای این نوع اتصال در این است که آب بندی در آن ها تضمین می شود و این ویژگی سبب می شود تا گزینه ای بسیار مناسب برای انتقال سیال در خطوط حاوی مواد اشتعال زا، سمی و گران باشد.

اتصالات جوشی (Butt weld)

لوله های با سایز NPS 4 و بزرگ تر معمولا بصورت Butt weld به یکدیگر متصل می شوند. این اقتصادی ترین روش آب بندی در اتصال لوله های سایز بزرگ می باشد. در این نوع اتصال باید قبل از جوشکاری دوسر لوله را پخ زد و سپس اتصال انجام گیرد.
حال که به توضیح مختصری درباره ی انواع اتصالات پرداختیم، این سوال مطرح می شود که چگونه اتصالات مناسب لوله را انتخاب کنیم؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا به توضیح مختصری در باره ی ضخامت لوله ها می پردازیم:

قطر و ضخامت جدار لوله

سایز تمامی لوله ها برحسب سایز نامی لوله با علامت اختصاری NPS بیان می شود که با قطر خارجی لوله برابر نیست. استاندارد NPS یک عدد بی بعد برای شناسایی سایز لوله است تا بتوان فاکتورهای دیگری مانند ضخامت را برای لوله ها تعریف نمود. بر این اساس ضخامت لوله ها را طبق جدول استاندارد مشخص می کنند. اما قطر خارجی لوله ها با NPS 14 اینچ و بالاتر با قطر نامی آن برابر خواهد بود.
برای بیان ضخامت لوله ها از (Schedule number (SCH استفاده می شود. ضخامت لوله ها با توجه به سایز و مقدار Sch متفاوت می باشد و هرچه SCH بالاتر باشد ضخامت لوله ها هم بالاتر می رود.
همانطور که در لوله ها برای تحمل فشار و دمای کاری، ضخامت های مختلف را تعریف شد، در مورد اتصالات نیز براساس محدوده فشار و دما سیال عبورکننده، کلاس های مختلفی وجود دارد.
اتصالات رزوه ای دارای مشخصه های کلاس فشاری 2000، 3000 و 6000 و اتصالات سوکتی دارای مشخصه های کلاس فشاری 3000، 6000 و 9000 می باشند.
نحوه ارتباط این مشخصه های کلاس با اعداد Sch و Manufactures weight از استاندارد اتصالات سوکتی و رزوه ای (ASME B16.11) استفاده می گردد و در جدول زیر نمایش داده شده است.

جدول تطلبق ضخامت لوله و اتصالات